SQL Nədir

SQL (Structured Query Language) məlumatların idarə edilməsi üçün istifadə olunan standartlaşdırılmış dildir. Onun əsas məqsədi verilənlər bazası (verilənlər bazaları) ilə qarşılıqlı əlaqəni təmin etməkdir. SQL istifadə edərək, məlumatları saxlamaq, yeniləmək, silmək və axtarmaq mümkündür. Bu dil həmçinin mürəkkəb məlumat sorğuları yaratmaq, verilənlər bazası strukturunu dəyişdirmək və istifadəçi hüquqlarını idarə etmək üçün də istifadə olunur.

SQL-in İstifadə Sahələri

SQL bir çox fərqli sahədə istifadə olunur:

• Məlumat Anbarı (Data Warehousing): Böyük həcmli məlumatları analiz etmək və hesabatlar hazırlamaq üçün SQL istifadə olunur.
• Məlumatların İdarə Edilməsi (Data Management): SQL verilənlər bazasının idarə edilməsi, məlumatların təhlükəsiz saxlanması və ehtiyat nüsxələrin yaradılması üçün geniş istifadə olunur.
• Veb Tətbiqetmələr: Veb tətbiqlər vasitəsilə istifadəçilərə məlumatları idarə etmək üçün SQL server bazalı verilənlər bazalarına müraciət edilir.

SQL Dialektləri

SQL standartlaşdırılmış bir dil olsa da, müxtəlif verilənlər bazası sistemləri öz SQL dialektlərinə malikdir. Məsələn:

• MySQL: Açıq mənbəli verilənlər bazası idarəetmə sistemi üçün SQL.
• PostgreSQL: Çox güclü və geniş xüsusiyyətlərə malik açıq mənbəli SQL sistemi.
• Microsoft SQL Server: Microsoft tərəfindən hazırlanmış SQL server.
• Oracle Database: Böyük müəssisələr üçün nəzərdə tutulmuş güclü SQL server sistemi.

SQL-in Əsas Əməliyyatları

SQL bir neçə əsas əməliyyatdan ibarətdir. Bunlar arasında ən əhəmiyyətli olanları aşağıdakılardır:

1. SELECT: Verilənlər bazasından məlumatları çıxarmaq üçün istifadə olunur. Bu, SQL-in ən çox istifadə edilən əmri hesab olunur:

SELECT * FROM müştərilər;

Bu sorğu "müştərilər" cədvəlindəki bütün sətirləri və sütunları gətirir.

2. INSERT: Yeni məlumatları verilənlər bazasına əlavə etmək üçün istifadə olunur:

INSERT INTO müştərilər (ad, soyad, yaş) VALUES ('Əli', 'Əhmədov', 30);

Bu sorğu "müştərilər" cədvəlinə yeni bir müştəri əlavə edir.

3. UPDATE: Mövcud məlumatları yeniləmək üçün istifadə olunur:

UPDATE müştərilər SET yaş = 26 WHERE ad = 'Əli';

Bu sorğu Əli adlı müştərinin yaşını 26 olaraq yeniləyir.

4. DELETE: Verilənlər bazasından məlumatları silmək üçün istifadə olunur:

DELETE FROM müştərilər WHERE ad = 'Əli';

Bu sorğu Əli adlı müştərini "müştərilər" cədvəlindən silir.

5. CREATE: Verilənlər bazasında yeni obyektlər yaratmaq üçün istifadə olunur. Məsələn, yeni bir cədvəl yaratmaq üçün:

CREATE TABLE müştərilər (
    id INT PRIMARY KEY,
    ad VARCHAR(50),
    soyad VARCHAR(50),
    yaş INT
);

Bu sorğu yeni bir "müştərilər" cədvəli yaradır.

6. ALTER: Mövcud verilənlər bazası obyektlərini dəyişdirmək üçün istifadə olunur. Məsələn, cədvələ yeni bir sütun əlavə etmək üçün:

ALTER TABLE müştərilər ADD email VARCHAR(100);

Bu sorğu "müştərilər" cədvəlinə "email" adlı yeni bir sütun əlavə edir.

7. DROP: Verilənlər bazasında mövcud olan obyektləri silmək üçün istifadə olunur:

DROP TABLE müştərilər;

Bu sorğu "müştərilər" cədvəlini tamamilə silir.